Klimplanten als bonsai

foto’s: Jeannine Foncke, Marc De Beule

Houtachtige planten die steunnodig hebben van andere planten, rotsen, muren, constructies om hoog te kunnen uitgroeien.

Voor bonsai gaat deze definitie niet altijd op. Als de stam dik genoeg is in verhouding tot de hoogte kunnen deze planten er ook gaan uitzien als een opgaande boom. Toch zullen de meeste soorten geschikt zijn om cascade en halfcascade uit te kweken. Wisteria is de grootste uitzondering. Wie dikke exemplaren gebruikt kan ook een opgaande stijl opbouwen.

Bijzonder is bij elke soort dat de planten elk jaar opnieuw lange nieuwe scheuten aanmaken die niet geschikt zijn om te bedraden, om te vormen zeg maar.

Wisteria chinensis

Wisteria floribunda

Wisteria brachybotrys

Blauwe regen

Aanschaf

Een tuinplant aankopen in een tuincentrum is niet aanbevolen. De ent blijft een lange tijd zichtbaar. Planten die geen ent hebben, uit zaailing dus, doen er dan weer zeer lang over eer ze bloeien.

Graaf een plant uit – ze maken gemakkelijk natuurlijke afleggers – of marcotteer. Marcotteren lukt ook op zeer dikke stammen of takken.

Snoei

Snoei in eerste instantie om een mooi takkengestel te bekomen met een goede spreiding. Doel is om de bloei zo mooi mogelijk te etaleren.

Snoei nieuwe groei. De blauwe regen maakt veel en erg lange scheuten, tot in augustus. Snoei telkens weer terug tot op twee knoppen en ga door tot half augustus. Selecteer takjes indien nodig.

Verder
  • Geef veel water en bemest regelmatig tot half juli.
  • Schakel eind augustus over op een stikstofarme meststof met extra elementen, bv. Mg (Magnesium)
  • Alle informele stijlen, één of tweestammig.
Wilde wingerd, vijftandig

Twee maal dezelfde plant. Met een andere voorzijde en in een ander seizoen. De wingerd laat zich gemakkelijk uitgraven. De stam heeft dan meteen een prachtige bast. Bovenaan dit artikel, dezelfde soort in herfstkleur.

Drietandige wingerd.

Hier als shohin

Parthenocisus quinquefolia

Parthenocisus tricuspidata (‘Veitchii’)

Vijftandige en drietandige w. wingerd.

Aanschaf

Een plant aanschaffen in een tuincentrum heeft geen zin. Het duurt veel te lang eer er een voldoende dikke stam is.

Graaf uit bij een oude plant. In de regel hebben die veel spontane afleggers. Gebruikt alleen het onderste deel met de stam. Die hebben een bast met een ruwe stam.

Snoei

Je vertrekt met een stam zonder zijtakken. De wilde wingerd maakt zeer veel nieuwe scheuten aan. Selecteer en laat die welke je wil gebruiken om het gestel op te bouwen ongemoeid. Het tweede jaar kan je die bedraden.

Eens het gestel klaar laat je de nieuwe twijgen uitgroeien tot na de bladval. Selecteer dan en kort de nieuwe twijgen zeer sterk in. Meestal zal men ook moeten selecteren.

Laat de takjes die bessen dragen staan tot ze verdwenen zijn (winter).

Verder

– Vooral mooi in de herfst.

– Eerder matig voedsel geven.

– Het duurt een paar jaren eer de plant bloeit (eerder onopvallend) en bessen draagt.
Trompetklimmer

Vrij jonge plant waarvan de kruin nog verder moet uitgebouwd worden. Binnen de twee à drie jaar mag men bloei verwachten.

.

Samengestelde bladeren. Die verkleinen spectaculair als bonsai. Het zijn alleen de nieuwe scheuten, heldergroen hier, die bloemen zullen dragen.

Campsis radicans

Trompetklimmer

 

Aanschaf

Vertrekken van een zwaardere tuinplant is mogelijk. Voor echt zwaarder materiaal, mét karaktervolle stam, moet men ergens een plant kunnen uitgraven. Al zal dergelijk materiaal niet makkelijk te vinden zijn.

Snoei

Laat in het begin enkele primaire takken uitgroeien, eventueel zelfs meer dan één seizoen. Kort in tot de gewenste lengte. Bedraden is dan mogelijk. Wacht geen drie of vier seizoenen. Als de takken te dik zijn breken ze bij het bedraden.

Eens men het gewenste gestel heeft kan denken aan de bloei. De bloemen komen op de nieuwe scheuten. Laat daarom de uitlopers in het voorjaar ongemoeid tot na de bloei. Kort dan in en selecteer. De trompetklimmer snoeit men in de regel maar één keer per jaar.

Verder
  • Marcotteren is mogelijk
  • Er bestaan cultivars in afwijkende kleuren.
  • Normaal bemesten.
  • Heeft niet al te veel water nodig.
Klimop

Bovenaan de klassieke klimop zoals wij die kennen. Met tanden dus. De nieuwe twijgen, en die kunnen zeer lang zijn, komen beter tot hun recht als ze over de potrand kunnen hangen. Vandaar de opstelling met wig. Na het verpotten hoeft dat niet meer. De onderste bonsai is oud en is een cultivar met ovale bladeren. De plant staat ook in bloei en zal bessen dragen. Voor dergelijke planten gebruikt men vaak potten met veel decoratie.

Hedera helix

Klimop

Aanschaf

Graaf een plant uit met voldoende dikke stam, bij voorkeur eentje met beweging. Kies er eentje die tegen een muur groeit. Dan kan je de beweging goed controleren. Alle andere vormen om deze soort te vermeerderen leiden slechts na lange tijd tot een goed resultaat en bijna nooit tot een karaktervolle stam.

Snoei

Laat in het begin enkele primaire takken uitgroeien. Kort regelmatig in tot de gewenste lengte. Dat kan meerdere keren per seizoen. Bedraden is dan mogelijk.

Onderhoud snoei beperkt zich tot uitdunnen en inkorten van uitlopers die echt te lang worden. In de regel één keer per jaar.

Verder

  • Klimop doet het ook goed in halfschaduw en schaduw.
  • Oudere planten komen tot bloei. Dit lukt als de nieuwe uitlopers het volledige seizoen mogen blijven staan.
  • Matig bemesten.
  • Kweek in de cascadestijl zodat hangende twijgen mooi uitkomen.
  • Een informele opgaande stijl kan ook, vooral in de kleinere maten. Het is echt wel moeilijk om een kruin met structuur op te bouwen.
  • Er bestaan zeer veel cultivars. Sommige hebben kleinere bladeren, zijn bont of hebben afwijkende bladvormen.

Lonicera periclymenum

Geiteblad

Aanschaf

Graaf een plant uit met voldoende dikke stam, bij voorkeur eentje met beweging.

 

Snoei

Laat in het begin enkele primaire takken uitgroeien, eventueel zelfs meer dan één seizoen. Kort in tot de gewenste lengte. Bedraden is dan mogelijk. Wacht geen drie of vier seizoenen. Als de takken te dik zijn breken ze bij het bedraden.

Eens men het gewenste gestel heeft kan denken aan de bloei. De bloemen komen op de nieuwe scheuten. Laat daarom de uitlopers in het voorjaar ongemoeid tot na de bloei. Kort dan in en selecteer.

 

Verder
  • Lonicera doet het ook goed in halfschaduw
  • Organische meststof heeft absoluut de voorkeur
  • Kweek in de cascadestijl zodat hangende en bloeiende twijgen mooi uitkomen.
  • Altijd goed vochtig houden.
Schijnaugurk

Deze plant bloeit zeer vroeg in het seizoen. In ons klimaat zal die zelden of nooit vruchten produceren. De onderste foto toons de 'voormalige' wortels. Die vormen nu de karaktervolle stam.

Akebia quinata

Schijnaugurk

Aanschaf

Uitgraven. Bovengronds zijn vrijwel altijd dunne twijgen te zien. Ondergronds vormen oudere stammen vlezige dikke ‘stammen’ die eigenlijk samengegroeide wortels zijn. Zorg die die bij het oppotten zichtbaar worden. Desnoods in meerdere stappen.

Snoei

In de loop van het groeiseizoen ontwikkelt de Akebia zeer veel uitlopers. Snoei die terug of haal ze helemaal weg. Laat er een aantal vrij uitgroeien. Kies voor een goede spreiding en vooral voor die uitlopers die naar beneden hangen. Het zijn die uitlopers die het volgende voorjaar bloemen zullen dragen.

De uitlopers die bloeien laat men ongemoeid, misschien dragen ze vruchten (iets wat in ons klimaat zelden voorkomt). Denk aan de uitlopers voor het volgende jaar. Op het einde van het groeiseizoen haalt men de takken die bloeiden volledig weg. Selecteer zo nodig voor het jaar daarna.

Verder

  • Regelmatig voedsel geven.
  • Heeft ruim water nodig
  • Enkel te kweken als cascade of halfcascade. Kan ook als shohin.
Boomwurger

In kleine formaten, zeg maar shohin en kifu, zijn opgaande stijlen perfect mogelijk. In de grotere maten kan alleen de half cascade. Of men zou een wel zeer oude plant kunnen uitgraven. De bloemen zijn onopvallend, maar de bessen, vanaf eind oktober, zijn mooi en blijven zitten tot de knoppen uitlopen.

Celastrus orbiculatus

Boomwurger

Aanschaf

Starten met een plant uit een tuincentrum is mogelijk. Zeker als men een wat zwaardere plant kan vinden. Geraak je aan zaden (bessen)? Deze zijn gemakkelijk te zaaien en leveren snel resultaat.

Uitgraven is ook mogelijk (als men een plant kan vinden die weg mag).

Snoei

De boomwurger is een zeer krachtig groeiende plant. Haal steeds opnieuw het overschot aan nieuwe uitlopers weg. Laat de rest een gans seizoen uitgroeien. Dat is meteen de beste garantie op bloei (onopvallend) en op oranje vruchten.

Verder

  • Ruim meststof geven
  • Ook goed voor standplaatsen in de schaduw.
  • In de regel kiest men voor cascade. Soms wordt de planten tegen een dood stuk hout gezet (liefst met vrij veel zijtakken) om zo een opgaande stijl te verkrijgen.
  • Ook goed voor shohin.
.

De stammen hebben een ruwe bast. In vochtige omstandigheden ontwikkelen ze wortels die dan weer afsterven.. De soort is gemakkelijk te marcoteren. De oude bloeiwijzen blijven zeer lang staan, zelfs als de nieuwe bloei verschijnt. In de regel haalt men die oude bloeischermen weg op het eind van de winter. Men krijgt alleen bloei als de nieuwe scheuten vanaf juli mogen blijven staan. Zorgvuldig snoeien is dus noodzakelijk.

Hydrangea petiolaris

Klimhortensia

Aanschaf

Start altijd met een uitgegraven plant of met een marcot. Soms kan men ook spontane afleggers vinden met een voldoende dikke stam.

Snoei

Selecteer de nieuwe scheuten in de loop van het groeiseizoen. Kort die takken in die nodig zijn om het gestel op te bouwen. Hou dat meerdere seizoenen vol en denk niet aan de bloei.

Eens het gestel klaar laat men gedurende het seizoen een selectie aan nieuwe uitlopers uitgroeien met het oog op bloei. Voor de rest zal uitdunnen zeker nodig zijn.

Laat de bloeiwijzen staan tot na de winter. Haal de verdorde bloemschermen pas weg als de knoppen beginnen met uitlopen. Ze zijn zeer decoratief in de winter!

Verder
  • Ruim voedsel geven.
  • Half cascade en informeel opgaande stijlen zijn het mooist. Werkt niet in de cascade stijl.

Andere soortenklimplanten die kunnen dienen voor bonsai

  • Polygonia of bruidsluier
  • Jasminum nudiflorum
  • Clematis, vooral de ‘wilde soorten’
  • Schizophragma hydrangea
  • Rosa floribunda of Klimroos
  • Bougainville
  • …

Foto’s ???

We zoeken nog naar (betere) foto’s bij een aantal soorten klimmers.

Hebt u materiaal? Hebt u extra info, ook over andere klimmende soorten? Stuur door aan de redactie.

Dank in naam van alle bonsaika.

Bougainville
Schizophragma hudr.

Taal- of schrijffout opgemerkt? Laat het ons weten via support@bonsaivlaanderen.be